Ziekteverzuim op de agenda
Het onderwerp ziekteverzuim staat bij elke ondernemingsraad op de agenda. Dat is ook niet zo vreemd. Ziekteverzuim is op dit moment een belangrijk aandachtspunt in de organisaties. De verzuimcijfers zijn nog steeds hoog, zeker in vergelijking met de periode van vóór corona. Ziekteverzuim is ook een thema waarop OR en bestuurder elkaar kunnen vinden. Voor beide is het een belangrijk aandachtspunt.
Belangrijk voor de OR
Het is een belangrijk punt voor de OR in zijn rol als vertegenwoordiger van de medewerkers. Want ondanks alle vertekende beeldvorming zijn medewerkers gewoon liever niet ziek. Liever zijn ze aan het werk en halen ze voldoening uit veilig, uitdagend en uitvoerbaar werk. Maar soms is de werkdruk te groot, het werk gevaarlijk of is het werk uitputtend omdat het niet aansluit bij wat de medewerker wil of kan.
Belangrijk voor de bestuurder
De werkgever wil ook niet dat zijn personeel ziek wordt. Door zieke werknemers dreigt het werk niet uitgevoerd te worden, raken roosters niet goed gevuld en moeten collega’s teveel en te vaak werk overnemen. En last but not least, ziekteverzuim kost geld. Er bestaat nog steeds het misverstand dat de boetes door de Arbeidsinspectie de grootste kostenpost op dit terrein zijn. De boetes van de Arbeidsinspectie wil je natuurlijk liever niet, maar ze zijn peanuts bij wat ziekteverzuim kost aan niet gewerkte uren of vervangend personeel.
De sector Zorg en Welzijn is één van de sectoren die het hoogste scoren in verzuim. In het eerste kwartaal van 2024 was hier het verzuimpercentage 8,5 procent.
In de sector financiële dienstverlening ligt het verzuim vaak het laagst, in 2023 4,6%.
De aard van het ziekteverzuim is de afgelopen jaren in alle sectoren veranderd. Het kort verzuim neemt af maar extra lang verzuim neemt toe.
Bronnen: CBS en PFZW
Wat kost een zieke werknemer?
Om de totale kosten van een zieke werknemer in beeld te krijgen moet je vier kostenposten meerekenen:
a) De loonkosten van de zieke werknemer. In Nederland worden 70% van de loonkosten doorbetaald bij ziekte. Vaak is dit gerepareerd via de cao en ontvangt de zieke werknemer 100% van het dagelijkse loon.
b) De vervangingskosten. De medewerker doet waarschijnlijk werk dat onmiddellijk opgepakt moet worden dus er moet een andere persoon ingeschakeld worden. Deze persoon moet ook betaald worden. Dat kan een collega werknemer zijn maar ook een PNIL-er: een persoon niet in loondienst. Deze zijn vaak duurder dan de eigen werknemers.
c) De kosten door productieverlies. Vaak duurt het even voor de vervanging geregeld is. Daardoor valt werk weg omdat er niemand is die in die tussenperiode het werk op kan pakken.
d) Verzuimregistratie en re-integratiekosten. Iedereen die ziek is moet gemeld worden en geregistreerd. Het registeren intern en extern behelst natuurlijk enige handelingen. Daarnaast wordt er voor langdurig zieken een proces voor re-integratie ontwikkeld waarbij verschillende kosten gemaakt worden.
Een verzuimdag van een werknemer kost globaal 250 tot 400 euro. Vanzelfsprekend verschilt dit per salaris dat de werknemer verdient.
Werkgerelateerd verzuim in Nederland kostte in 2022 totaal 6,1 miljard euro.
Kortom, terugdringen van het ziekteverzuim is een win-win situatie voor OR en bestuurder.
Juridische mogelijkheden voor de OR
De OR heeft verschillende juridische mogelijkheden op basis van de Wet op de Ondernemingsraden en de Arbeidsomstandighedenwet.
1) De OR heeft instemmingsrecht op de Risico Inventarisatie en Evaluatie, de RIE. De RIE is een beschrijving van alle risico’s op de werkvloer en de weging van die risico’s. Aan de RIE wordt een Plan van Aanpak gekoppeld. Hierin staan alle acties die ondernomen moeten worden om de risico’s op arbeidsgerelateerd verzuim te verminderen.
2) De OR heeft instemmingsrecht bij de aanstelling van de preventiemedewerker en Bedrijfshulpverleners, de BHV-ers. BHV-ers zijn de mensen die bij calamiteiten het voortouw nemen. Preventiemedewerkers houden zich bezig met preventief beleid zodat medewerkers niet ziek worden van het werk.
3) De OR heeft instemmingsrecht bij het aangaan van een nieuw arbo-contract met arbodienst en bedrijfsarts. Dit is belangrijk omdat er verschillende soorten contracten bestaan. De bedrijfsarts heeft een belangrijke rol bij de beoordeling en de re-integratie van ziek medewerkers.
4) Zieke medewerkers moeten op een goede manier begeleid worden om weer terug te keren in de organisatie. Over dit re-integratiebeleid heeft de OR instemmingsrecht.
5) Psychisch verzuim kan veroorzaakt worden door Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA). Dit gaat over de werkdruk die men ervaart door bijvoorbeeld teveel werk, maar ook door pesten, uitsluiting of seksuele intimidatie. Sinds kort is een vertrouwenspersoon verplicht zodat medewerkers een veilige plek hebben om deze problemen te bespreken. De aanstelling en de regelingen rondom de vertrouwenspersoon zijn instemmingsplichtig.
6) Als medewerkers arbeidsongeschikt worden, kan dit voor jaren kosten opleveren. De werkgever heeft de keuze om hiervoor zelf het financiële risico te dragen of zich hiervoor te verzekeren. De keuze of men het risico wil dragen, of dat men zich wil verzekeren, moet ter advies aan de OR voorgelegd worden.
7) De Arbeidsomstandighedenwet verschaft de OR overeenstemmingsrecht bij een bepaald type arbocontract, namelijk de invulling van de maatwerkregeling. Het gaat er hierbij om de vraag of de werkgever de juiste expertise inhuurt voor goede arbeidsomstandigheden. Het overeenstemmingsrecht is een versterking van het instemmingsrecht. Geeft de OR geen instemming dan kan de bestuurder in dit geval geen vervangende instemming vragen bij de Kantonrechter.
Blijf in gesprek over ziekteverzuim
Naast de formele mogelijkheden, is het belangrijk om in gesprek te blijven over ziekteverzuim. Houd de vinger aan de pols. Heeft de bestuurder voldoende oog voor de arbeidsomstandigheden? Is het risico van de Psychosociale Arbeidsbelasting voldoende in beeld? Weet de bestuurder hoe de werknemers de aanpak van de bedrijfsarts ervaren? Stuurt de bestuurder aan op vitaliteit onder de werknemers? Zo zijn er diverse inhoudelijke thema’s waarover gesproken kan worden met de bestuurder.
Conclusie
Het terugdringen van het verzuim is een gezamenlijke opdracht van OR en bestuurder. Werknemers zijn liever niet ziek en het bedrijf moet niet teveel geld kwijt zijn aan de verzuimkosten. Vanuit die gedachte heeft de OR ook een flink aantal rechten op gebied van arbo- en verzuimbeleid. Daarnaast kunnen in goede discussies aandachtspunten besproken worden die verzuim veroorzaken. De OR bewijst personeel en organisatie een grote dienst als hij zich stevig inzet om het verzuim terug te dringen.
Ondersteuning nodig?
Wilt u meer inzicht in de rol van de OR bij arbo- en verzuimbeleid, neemt u dan contact op. Ik ben u graag van dienst met advies of training.