Inleiding
We hebben een rare tijd achter de rug. We konden niet gaan en staan waar we wilden dus van op vakantie gaan is niet veel gekomen. Gelukkig zijn we weer een paar flinke stappen verder. We mogen veel meer dan een maand geleden. We mogen ook weer op vakantie. Maar hoe zit het nou met de vakantiedagen? Tijdens de coronacrisis hebben veel werknemers nauwelijks vakantiedagen opgenomen. Je kon er toch niets leuks mee doen. Nu mag je er wel op uit, dus het is zinvol om te kijken hoe je nu met de opgebouwde vakantiedagen kunt omgaan. Dat is ook voor de OR noodzakelijk om te weten. Want er zullen genoeg werknemers zijn die daar vragen over hebben. Daarnaast kan de bestuurder een collectieve regeling willen treffen om niet ineens geconfronteerd te worden met dat alle werknemers in één keer op vakantie gaan. Dan komt immers van een felbegeerde opstart van het bedrijf niets terecht. Kortom, vakantiedagen zijn nu een belangrijk onderwerp voor iedereen binnen de organisatie.
Algemene regels voor vakantiedagen
Als je werkt heb je recht op een vast aantal vakantiedagen per jaar. Er zijn vaste regels voor het opnemen en aanvragen van vakantie. Zo zijn er twee soorten vakantiedagen. Ten eerste heb je wettelijke vakantiedagen die voor iedereen, zoals de naam het al zegt, in de wet geregeld zijn. Daarnaast bestaan er bovenwettelijke vakantiedagen die de één wel heeft en de ander misschien niet. Voor beide soorten vakantiedagen gelden verschillende regels.
Wettelijke vakantiedagen
Elke werknemer heeft ieder jaar recht op minimaal 4 keer je wekelijkse arbeidsduur aan vakantie. Dus als je 20 uur per week werkt heb je 4 x 20 = 80 uur recht op vakantie. Werk je 40 uur per week? Dan heb je dus recht op 160 uur, 20 vakantiedagen. Dit zijn je wettelijke vakantiedagen.
Zes maanden geldig
Concreet staat in het burgerlijk wetboek dat de wettelijke vakantiedagen vervallen per 1 juli van het daaropvolgende jaar. Het kan wel zijn dat er in jouw cao een langere verval- of verjaringstermijn is afgesproken. Ook kan er in jouw bedrijf een schriftelijke regeling bestaan waardoor er een langere vervaltermijn wordt gehanteerd voor vakantiedagen. Individueel kan een uitzondering gemaakt worden als de werknemer niet in staat was om de vakantiedagen op te nemen. Bijvoorbeeld als de werknemer langere tijd ziek was.
Het is zaak om op tijd vakantiedagen op te nemen want anders vervallen ze. Ook is het belangrijk om te weten dat je wettelijke vakantiedagen niet mag laten uitbetalen. Dat is om te voorkomen dat mensen te veel en te lang blijven doorwerken wat ten koste gaat van hun gezondheid.
Bovenwettelijke vakantiedagen
Naast wettelijke vakantiedagen bestaan er ook bovenwettelijke vakantiedagen. Die extra dagen worden afgesproken in je cao, contract of bedrijfsreglement. Werk je 40 uur per week en krijg je in totaal 25 vakantiedagen? Dan heb je dus 20 wettelijke en 5 bovenwettelijke vakantiedagen.
Voor bovenwettelijke vakantiedagen gelden andere regels dan voor de traditionele wettelijke vakantiedagen. Zo zijn bovenwettelijke vakantiedagen veel langer geldig. Ze zijn geen 6 maanden maar 5 jaar geldig. Maar ook hier is de regel, als je ze dan niet opgenomen hebt, vervallen ze. Het kan misschien interessant zijn om jaarlijks de bovenwettelijke vakantiedagen op te sparen om na 5 jaar een langere tijd vrij te nemen. Een ander belangrijk verschil is dat je bovenwettelijke vakantiedagen kunt laten uitbetalen. Dus als je liever geld ontvangt dan vrije tijd, kun je je bovenwettelijke vakantiedagen laten uitbetalen in loon.
Het is interessant om te kijken hoeveel bovenwettelijke vakantiedagen er eventueel in jouw cao zijn afgesproken. Of misschien heeft jullie bedrijf een specifieke regeling die bovenwettelijke vakantiedagen bevat.
Vakantie aanvragen
Vakantiedagen vraag je zelf aan. Het initiatief daarvoor moet bij jou liggen. De werkgever mag jou niet dwingen om vakantie op te nemen. Je laat de werkgever schriftelijk weten wanneer en hoe lang je op vakantie wilt. Je werkgever heeft 2 weken de tijd om je aanvraag goed te keuren. In sommige situaties mag je werkgever jouw vakantieaanvraag weigeren. Hij mag alleen weigeren als het bedrijf door jouw verlof in grote problemen komt. Hij altijd goede redenen geven voor zijn weigering. Doet hij dat niet? Vraag dan schriftelijk om uitleg.
Vakantie kunnen opnemen
Iedereen begrijpt dat je vakantie wilt kunnen opnemen als het jou goed uitkomt. Dit wordt een belangrijk discussiepunt na de coronacrisis. Sommige bedrijven hebben weinig last gehad van de coronacrisis. Die zullen over het opnemen van vakantie niet moeilijk doen. Maar sommige bedrijven moeten nu veel economische schade inhalen. Die bedrijven hebben zoveel mogelijk werknemers nodig. Een ander voorbeeld is de zorgsector waar veel mensen hard doorgewerkt hebben. Daar is men echt toe aan vakantie. Het dilemma is dat als iedereen tegelijk op vakantie wil, de organisaties in de problemen komen vanwege tekort aan personeel. De werkgevers zullen dus heel nauwkeurig kijken wie wanneer weg kan. Dat kan natuurlijk spanning opleveren, ook onderling, want veel mensen zullen eindelijk wel eens op vakantie willen. En het thuisfront heeft ook zo zijn wensen.
Juridisch gezien heeft je werkgever 2 weken de tijd om jouw vakantieaanvraag te weigeren. Weigert hij je vakantie meer dan 2 weken na jouw aanvraag? Dan mag je in principe gewoon op vakantie in de periode die je hebt aangevraagd. Maar of dat de sfeer ten goede komt, is de vraag. Er zal veel overlegd moeten worden om er samen goed uit te komen.
Intrekken van een vakantie
Het kan voorkomen dat je werkgever jouw al goedgekeurde vakantie intrekt. Dit mag als het bedrijf door jouw verlof in grote problemen komt. Heb je al een vakantie geboekt en moet je toch komen werken? Dan is de werkgever verplicht de kosten te betalen die je al gemaakt hebt.
Verplichte vrije dagen
Naast de vrije keuze voor vrije dagen kan de werkgever je ieder jaar een aantal verplichte vrije dagen laten opnemen. Dit moet dan wel afgesproken zijn in je cao. Een verplichte vrije dag valt vaak tussen een nationale feestdag en het weekend. Denk aan de vrijdag na Hemelvaartsdag. Op zo’n dag moet je dan verplicht verlof opnemen. Het aantal uren dat je normaal zou werken, gaat af van je vakantiedagen. In je cao of je contract staat hoeveel dagen je werkgever als verplichte vrije dagen mag aanwijzen. Hij moet ze ruim van tevoren aangeven.
De rol van de OR
Uit bovenstaande kun je al afleiden dat de OR een beperkt aantal bevoegdheden heeft als het gaat om vakanties. Er zijn wettelijke regels, regels uit de CAO en er kunnen individuele afspraken in het arbeidscontract staan. Maar toch is het goed om als OR je goed te verdiepen in de vakantieregelingen. Ten eerste omdat de werknemers vragen kunnen stellen aan de OR over hoe het nou zit met vakantiedagen. Daarnaast kan het zijn dat de werkgever een specifieke vakantieregeling wil afspreken voor het bedrijf. Bijvoorbeeld een regeling die ervoor zorgt dat het bedrijf over voldoende personeel blijft beschikken in de vakantieperiode.
Instemmingsrecht over bedrijfsspecifieke vakantieregelingen
Bedrijfsspecifieke vakantieregelingen zijn regelingen waarin is vastgelegd op welke wijze de vakantiedagen kunnen worden opgenomen of in welke periode dit kan gebeuren. Denk hierbij aan de vaststelling van een collectieve vakantieperiode of van verplichte snipperdagen. Het is zeer goed denkbaar dat werkgevers juist nu dit soort regelingen willen afspreken met de OR. De OR zal zich goed moeten verdiepen in wat er mogelijk is. Maar ook een goede afweging moeten maken tussen het organisatiebelang en het personeelsbelang, voor hij instemt met de vakantieregeling.
Als de OR instemming heeft gegeven op een vakantieregeling dan ontslaat dit de werkgever niet van de verplichting om over het opnemen van vakantie te overleggen met de individuele werknemer. Het instemmingsrecht van de ondernemingsraad is van toepassing bij regelingen voor meerdere werknemers, niet voor individuele afspraken.
Tot slot
Mocht de OR vragen hebben over de vakantieregeling of over het opnemen van vakantiedagen, dan ben ik graag van dienst. Vul gerust het contactformulier in of stuur een mail naar info@agnesnibbeling.nl.