Het ziekteverzuim is in alle sectoren nog steeds hoog maar de zorgsector, de overheid, het onderwijs en de kinderopvang spannen de kroon. Daar is het ziekteverzuim in het voorjaar en de zomer wel gezakt. Maar nog steeds is daar het verzuim hoger dan in dezelfde periode vóór de coronacrisis. Een belangrijke oorzaak voor verzuim is de werkdruk. Het Centraal Bureau voor de Statistiek, het CBS, laat weten dat medewerkers vooral klagen over psychische klachten, overspannenheid of een burn-out. Dat zijn klachten die vaak het gevolg zijn van een te hoge werkdruk. Het is dus belangrijk om met elkaar te kijken hoe de werkdruk aangepakt kan worden. Want ziek zijn is voor niemand goed; niet voor de zieke zelf, en niet voor zijn of haar omgeving.
Wat is werkdruk?
Werkdruk is hoe de medewerker zijn werk ervaart. Elke medewerker heeft een hoeveelheid werk te doen, dat noemen we de werklast. Hoe iemand die werklast ervaart, wordt bepaald door zijn belastbaarheid. De belastbaarheid is bij iedereen anders. We zijn immers allemaal verschillend, maar we verkeren ook allemaal in verschillende situaties. Als alles meezit in het privéleven en er weinig zorgen zijn over geld, relatie, ouders of kinderen, dan is de belastbaarheid van een persoon hoog. Als er thuis geldzorgen zijn, of als de ouders met ziekte kampen, of de kinderen het op school niet zo goed doen, dan doet dat een beroep op de persoon en neemt de belastbaarheid voor werk af. Anders gezegd: als er thuis gedoe is, heb je minder energie over voor je werk. Kortom, belastbaarheid van medewerkers verschilt per persoon maar ook per periode.
Werkdruk verminderen
Hoeveel werk je als werknemer geacht wordt te doen, lijkt vast te staan. Je krijgt je rooster, je cliënten of opdrachten, en de werkgever verwacht dat je het bijbehorende werk binnen een bepaalde tijd uitvoert. Maar juist hoe meer invloed de werknemer heeft op het uitvoeren van het werk, hoe beter het is. Hoe meer medewerkers zèlf mogen beslissen hoeveel werk ze aan kunnen op een dag, des te minder het werk als druk wordt ervaren. Dat geldt ook voor de manier waarop hij het werk uitvoert. Als een medewerker zelf mag beslissen hoe hij of zij de taak tot een goede einde brengt, dan geeft dat de meeste voldoening en dus de minste druk. Ook is het belangrijk dat een medewerker zelf de momenten van rust mag bepalen. Voor iemand die niet zo goed in zijn vel zit, is het beter om wat vaker even rust te nemen. Iemand die vol energie zit en er echt zin in heeft, kan juist wat langer doorgaan.
Bereid en betrokken
Uit bovenstaande blijkt wel dat de werkgever mag vertrouwen op de bereidheid en de betrokkenheid van de medewerker. De regel is, hoe meer vertrouwen, hoe meer betrokkenheid. Het omgekeerde is ook zo. Als medewerkers overmatig gecontroleerd worden, verliezen ze het plezier in het werk en zijn ze minder betrokken. De overdreven administratieverplichtingen in de zorg tonen precies aan hoe dit werkt.
Steun en afwisseling
Medewerkers staan soms vol in de wind: ze maken heftige situaties mee met cliënten of burgers of klanten. Als je dagelijks met ernstig zieke cliënten werkt, gaat je dat niet in de koude kleren zitten. Als je regelmatig geconfronteerd wordt met boze, ontevreden burgers of klanten, dan kan dat emotioneel heel belastend zijn. In zulke situaties is het noodzakelijk dat er een vorm van steun is. Hetzij van collega’s die begrijpen wat een verdrietige gebeurtenis op de afdeling met je doet. Maar het kan ook gaan om goede opvang op kantoor na een woedende uitval van een ontevreden klant. Collegiale steun en de mogelijkheid om ook even een andere werksituatie te mogen opzoeken na een moeilijke situatie, zorgen voor een beter herstel, en daarmee voor een betere belastbaarheid.
Werk goed organiseren: vijf aandachtspunten voor goed werk
Als medewerkers klagen over een te hoge werkdruk dan zijn dit de vijf aandachtspunten waarover gesproken kan worden.
De hoeveelheid werk
Wordt er niet teveel werk van iemand verwacht? Als iemand goed in zijn vel zit, kan hij veel werk aan. Maar als het even niet zo goed gaat met de medewerker, dan is het in ieders belang om de hoeveelheid werk aan te passen.
De inhoud van het werk
Is de inhoud van het werk nog wel uitdagend, of hebben we het werk zo efficiënt gemaakt dat het te eentonig is geworden? Natuurlijk moet het werk zo handig mogelijk verricht worden. Maar als de menselijke maat uit het oog verloren wordt, wordt het werk geestdodend en uitputtend.
De mate van invloed op hoe het werk uit te voeren
Kunnen medewerkers wel voldoende zelf bepalen hoe en wanneer ze werken? Hoe meer invloed medewerkers hebben op het uitvoeren van hun werk, hoe meer voldoening ze eruit halen. Dus waar medewerkers zelf roosters en planningen maken, is over het algemeen meer werkplezier dan waar medewerkers geen invloed hebben op waar en wanneer ze werken.
De mogelijkheid om rust te nemen
Is er wel tijd om rust te nemen? Het lijkt in sommige sectoren bijna een luxe geworden om even pauze te nemen. Maar een pauze is geen luxe maar een noodzakelijke onderbreking om even te herstellen. Als pauzes ongemerkt zijn verdwenen, is het belangrijk om dit aan te kaarten en te wijzen op het belang van pauzes.
Steun na de emotionele belasting die het werk veroorzaakt
Is er ruimte om elkaar onderling te steunen bij moeilijke voorvallen? Is er aandacht en steun vanuit de organisatie bij emotionele momenten? In de drukte van alle dag kunnen dit soort voorvallen te weinig aandacht krijgen. Helaas breken die de medewerker dan later alsnog op. Dat vertaalt zich dan in ziekteverzuim.
Wat kan de OR?
De OR kan het vraagstuk van de werkdruk niet zo maar oplossen. Er is een groot tekort aan medewerkers dus de mensen die er zijn, worden veel ingezet. Dat is vrijwel alle sectoren zo. De kunst is om ondanks de grote hoeveelheid werk, toch de medewerkers voldoende te beschermen tegen te hoge werkdruk. De werknemers moeten zichzelf ook beschermen. Er zal vaak een beroep worden gedaan op verantwoordelijkheidsgevoel en collegialiteit. Maar als er te lange tijd teveel gevraagd wordt van iemand, dan valt deze uit en daar is niemand bij gebaat. Wat de OR kan doen, is met de bestuurder bespreken of het werk op een goede manier georganiseerd wordt. Daarvoor kan de OR bovenstaande vijf aandachtspunten goed gebruiken. Daarnaast kan de OR wijzen op de gevaren van het overvragen van medewerkers. De OR vervult daarmee zijn Zorgplicht zoals die staat omschreven in artikel 28 van de Wet op de Ondernemingsraden.
Heeft u ondersteuning nodig voor een gesprek met de bestuurder over werkdruk? Neem dan contact op.